Prof. Dr. İlber Ortaylı Mersin'de Tarihi Konuşturdu

Yazar, Akademisyen Ünlü Tarihçi, Prof. Dr. lber Ortayl, 12 Mart stiklal Mar’nn Kabulü’nün 97. yl dönümü anma etkinlikleri kapsamnda Mersinlilerle bulutu. Prof. Dr. lber Ortayl’y dinlemek için gelen Mersinliler Kongre ve Sergi Saray’ndan Mersin Oteli’ne kadar uzun kuyruklar oluturdular.

Mersin Büyükehir Belediyesi’nin davet üzerine Mersin’e gelen Prof. Dr. lber Ortayl stiklal Mar ve Mehmet Akif Ersoy  konulu konferans verdi.  Kongre ve Sergi Saray’nda gerçekletirilen konferansa Mersin Büyükehir Belediyesi Bakan Vekili Kerim Tufan’n yan sra,  Vali Yardmcs Süleyman Deniz, Mülkiyeliler Birlii Bakan Celalettin Çplak, Kent Konseyi Bakan Yasmina Lokmanolu, MHP il ve ilçe yöneticileri, meclis üyeleri, akademisyenler, oda, dernek ve vakf bakanlar ve binlerce Mersinli katld. Doyumsuz sohbeti ile vatandalardan sk sk alk alan Prof. Dr. lber Ortayl, Mersinlilere unutamayacaklar bir konferans verdi.

“Mehmet Akif Bey imparatorluun son dönemindeki milli uyann yansmasdr”

12 Mart stiklal Marnn kabulünün yldönümünde yaplacak en gerekli görevlerden birinin milli air Mehmet Akif Ersoy’u anmak ve anlamak olduunu söyleyerek konferansa balayan Prof. Dr. lber Ortayl, “Mehmet Akif Bey ilginç bir hayat olan ve imparatorluun son dönemindeki milli uyann, imparatorluktan vatanda toplumuna geçiin yansmasdr. Çünkü uras bir gerçektir ki Mehmet Akif’in nesli bir imparatorlukta dodular ve Mehmet Akif Bey de Osmanl Devleti’nin yaad problemlerin içerisinden geçen biridir. Mehmet Akif, stanbul’da yetimi, katiyen Balkan milliyetçilii gütmeyen ve slami taraf ar basan bir airdir.  Ancak slam’ bir ananeden çok, modern bir idrakle kavranmas olarak alglayan biridir. Son derecede kültürlü bir airimizdir. Okumas itibari ile bizim mülkiye mektebinin idadi ksm, o zaman yeni açlan yüksek ksmna devam edecek mali takati yok.  Daha iyi burslu olduu için baytar Mektebi’ne geçiyor. Böylelikle Baytar Mektebi’nin iki tane önemli simasndan biri oluyor” eklinde konutu.

Mehmet Akif Ersoy’un hayatndan ve stiklal Marmz yazd dönemlerden baz anekdotlar ile dinleyicileri bilgilendiren Ortayl, “Tarih bizim bugünkü bakmz gibi deil. Bugün olaylara daha soukkanl, hiddeti ve evki geçmi insanlar olarak bakyoruz.  Zamanlar deiiyor. Bugünlerde Mehmet Akif’in Abdülhamit kartln ele alan bazlar bunu ileri sürüyorlar. Bu bir devrin münevverinin yapsdr. Yani istibdat geldii zaman, bir devrin bürokratik imtiyazlarn, basksn, adam kayrcln hazmedemeyen bir aydn bürokrat snf vardr. Bilhassa devletin parasna el sürmekten fevkalade çekinen Mehmet Akif gibi bir insan var karmzda” ifadelerini kulland.

“ stiklal Mar çok büyük edebi bir metindir ve çok derin bir felsefesi vardr”

stiklal Mar’nn çok derin felsefesi olduunu ve insanlarn çounun bu edebi metni anlamadn ifade eden Ortayl, “stiklal Mar’n Ankara’daki Türkiye Büyük Millet Meclisi kabul etti. Bu gördüümüz ktalar Mehmet Akif Bey milli mar diye yazmad. Bir yarma açld. Yarmaya gelen iirlerin hiç birisi beenilmedi. Orada o zamann Maarif Vekili Hamdullah Suphi Tanröver dedi ki: ‘ Bu iirleri brakn. Burada layk olan Mehmet Akif Bey’dir’ dedi. Ba hatip Hamdullah Suphi Bey, Mehmet Akif Bey’e sormadan kürsüye çkarak iiri okudu. Okuyunca alklarla kabul edildi. 500 lira maa koydular ama Mehmet Akif Bey bu paray kabul etmedi.  stiklal Mar çok büyük edebi bir metindir ve çok derin bir felsefesi vardr. Brakn bizim milleti hiçbir milletin insannn yüzde doksan böyle bir metni okuyup, keyfine varamaz. Bu ancak yüksek edebiyat zevki olan biraz tarih, biraz felsefe tad olan milletin holanaca bir iirdir. En edip en tarihçi milletler bile her metni anlamazlar” dedi.

Salonun tklm tklm dolu olduu konferansta stiklal Mar ve Mehmet Akif Ersoy ile ilgili bilinmeyen anlar anlatan Ortayl, “Bundan birkaç yl evvel çok utanç verici bir durum oldu. Koca koca herifler stiklal Mar’n söyleyemiyordu. Sizi kutlarm. Bu akam hiç deilse teypten bile olsa gayet güzel itirak ettiniz. Bu önemli. stiklal Mar birkaç yl bestesiz kalm. Gayet enteresan yarmalar yaplp, beste teklifleri sunulmu. En sonunda Osman Zeki Üngör’ün bestesi kabul görmü. Bugün için stiklal Marmzn yerine koyabileceimiz bir metin yok.  Zaten çok iyi beste yapacak müzisyende henüz duymadm. Ama olacak. Mehmet Akif’in hafz Kuran- Kerim’dir. Arapça biliyor. lk ktann balangç kelimesi olan ‘Korkma’ ayeti kerimelerden birindedir. Çekinme, endielenme anlamna da gelir.  Oradan almtr. Çünkü Mehmet Akif Bey son dönem Osmanl asrnn olaylarn slam asrsaadeti ile mukayese etmekten çok büyük haz duyarm. Mehmet Akif Bey ayn zamanda ran iirini çok iyi biliyor. Ankara’da 1920 meclisine katlmtr. 1920 meclisine katlmas çok büyük bir fedakârlktr. Çünkü stanbul’da oldukça yüksek bir maa vardr. Hepsini elinin tersi ile çevirmi. Ankara’ya geçii ve meclise katl herkes için fevkalade büyük bir moral meselesi olmutur. ” ifadelerini kulland.

“stiklal Mar 1914’te balayan mücadelenin bitiini gösterir”

zleyicilerin alklar ile sk sk kesilen konferans esnasnda gençlere kendi tarihlerini örenmeleri konusunda öütler veren Ortayl, “Bu nasl derin bir airdir? Çanakkale ehitlerine bir kaside yazyor. Yazd kaside Süleyman Nazif tarafndan ‘Allah’n airleri de var’ diye tarif ediliyor.  Bu çok önemli bir eydir. iir sanatn çok iyi söyleyen adanlar da vardr demek istiyor. Hakikaten o iir muhteem bir eydir. Ama bugün eskimi gibi görünüyor. Çünkü insanlar modern Türkiye’de ‘Yedi Kandilli Süreyya’nn’ astronomide ki bugünkü anlamn bilmezler. stiklal Mar’nn ktaatn bilmek zorundayz. Çünkü karnzda bütün slam dünyasnn tek savaçs var. slam dünyas bitmi. En kalabalk ksm ngilizlerin elinde. Kala kala buras kalm. Onun için o msralarn ne olduunu anlamamz lazm. nsanlar ordular ile var olur. Tabi ki Çanakkale için o iiri yazmtr. O istiklal Mar da 1914’te balayan mücadelenin bitiini gösterir. O bakmdan önemlidir. Bugünde anlmasnda da fayda görüyoruz. Türkler yaadklar ve yaptklar tarihi bilmeyen çok eitimli, cahil bir millettir. u anda biz dünyann en iyi hekimlerine sahibiz. Birçok tp fakültemiz var. Elli tane daha açarz. Ama içine 500 tane lüzumsuz talebe doldurmayn, sadece 50-100 tane aln en iyisi çkmaya devam eder. Çok iyi mühendislerimiz var ama mimarmz yok. Neden? Çünkü cahiliz. Tarih ve corafya bilmeyen bir kavim bu gibi sanatlara akl erdiremez. Dil örenmeden bu imparatorluu anlamamz mümkün deildir. Kocaban kocaman derdi olur. Bu yaanm tarihi anlamak için milattan önce yirminci yüzyla kadar bilmemiz gerekir. u an üç bin yllk tarihin üzerinde oturuyoruz. Ama bunlarn ne kadarn biliyoruz. te bunlar düünmemiz gerekir. Ümit ederim ki gelecek k sezonunda burada daha çok görüürüz ” diye belirtti.

Konferans sonunda Mersin Büyükehir Belediyesi Bakan Vekili Kerim Tufan, Prof. Dr. lber Ortayl’ya Olba Mozaii ve çiçek takdim etti. lber Ortayl, kendisine verilen çiçei izleyicilere datt.