EKREM HAYRİ PEKER

• Ekrem Hayri PEKER

Bağdadizade Hüseyin Bin Yusuf: Bağdat kadısının oğlu olduğu için, Bağdâdî-zâde diye bilinir. Doğum yeri ve tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Dimetoka’da bulunan Abdülvâsi Efendi Medresesi’ne müderris olarak tayin edildi. Daha sonra; İnegöl Medresesi’ne, Pîri Paşa Medresesi’ne müderris olup, 955 (m. 1548) senesinde Müeyyed-zâde Abdülvehhâp Çelebi’nin yerine İznik Orhaniye Medresesi’nde, 962 (m. 1554) senesinde Edirne’deki Üç Şerefeli Medresesi’nde, 967 (m. 1559) senesinde Mertlus Efendi yerine Sahn-ısemân Medresesi’nde müderris olarak vazife yaptı. Daha sonra 980 (m. 1572) senesinde Nakib-ül-Eşrâf (Peygamber efendimizin) soyundan gelen seyyid ve şeriflerin doğum ve ölüm kayıtlarını tutan müessesenin başı makamına tayin edildi. 984 (m. 1576) senesinde, yaşlılıktan dolayı bu vazifeden ayrıldı. 1578 senesinde Bursa’da vefat etti.

Yegani Sinan Çelebi:Molla yegân’ın torunu Asıl adı Sihadettin Yusuf, Müderrislik ve kadılık yapmıştır.

Ebusuud Efendi: 1491’de doğdu. Anne tarafından da Ali Kuşçu’nun torunudur. 1516’da İnegöl İshak Paşa Medresesi’ne müderris olarak atandı. 1520’de bu görevinden alındı. Kısa süre sonra Davut Paşa, 1522’de Mahmut Paşa, 1525’te Gebze, ertesi yıl Bursa ve 1528’de de İstanbul Fatih sahn-ı seman medreselerinin müderrisliklerine getirildi. 1533’te önce Bursa, sonra İstanbul kadısı oldu. 1537’de Rumeli kazaskerliğine yükseldi. 1545’te şeyhülislamlığa getirildi ve hayatı boyunca bu görevde kaldı. Osmanlı şeyhülislamları arasında daha çok verdiği fetvalarla tanınır. Özellikle batıniliği benimseyen mutasavvıflara karşı koydu. Şiirler de yazdı. 23 Ağustos 1574 tarihinde İstanbul’da vefat etti.

Ebu’l Leys Ali:Osmanlı devri âlimlerinden. İsmi, Alâeddîn Ali Menâvi’dir Doğum yeri ve doğum tarihi bilinmemektedir. 974 (m. 1566) senesinde vefat etti. Ali Menâvi, bazı medreselerde ders okuttuktan sonra, İnegöl’de İshak Paşa Medresesi müderrisliğine tayin oldu. Trabzon, Manisa ve İstanbul’da çeşitli medreselerde müderrislik yaptı.

Kasım Efendi:

İnegöl’de adını aynı camiye veren Kasım Efendihakkında Bursalı Mehmet Tahir Bey’in eserinden edinilen kaynak bilgilere göre, Antakyalı İdris’in oğlu Şeyh İlyas’ın oğlu Kasım, Abdülkadir Geylani’nin torunlarındanbir zat olup Bursa vilayeti dâhilindeki İnegöl’de ikamet etmeyi tercih etmiş ve 941’de (M.1535) vefat etmiştir. Tasavvuf ve ahlaka dair otuz iki bölümden oluşmuş 902 (M 1497) telif ettiği Cevahirü’l Ahbar ismindeki manzumesidir.

Kasım Efendi’ye dair verilen bilgi veren “ Ravza-i Evliya” adlı bir eser daha mevcuttur. Bu eserde verilen bilgilere göre; karamani’nin halifesi olan Kasım Efendi Bursa’nın Muradiye semtinde “ Bahri Dede Zaviyesi” yakınında tasavvufi yolda mürşit olarak hizmet vermiştir. Hicri dokuz yüz yılında haccetmek için yola çıkmış; ancak İnegöl’e vardıklarında hastalanmış, bir müddet sonra da vefat etmiş ve İnegöl’de defnedilmiştir.

Hızır Çelebi:

Bursa’ya gelip müderrislik hayatını burada sür­dürdü ve pek çok âlimin yetişmesini sağladı. Daha sonra tekrar kadılığa döndü ve İnegöl kadılığına tayin edildi. 1444 Buradan Edirne’ye geldi. Tekrar müderrislik hayatına başladı. Çok sayıda eseri vardır.

El-Kasîdetü’n-Nûniyye. Eser, Cevâhiru’l-Akâid olarak da adlandırılır. Mâtürîdî anlayışa göre yazılmış, yüz beş beyittten olulşan Arapça bir manzumedir. Hızır Çelebi’nin en meşhur eseridir.

İmamzâde Mehmet Efendi:

İnegöl müderrislik yaptı. Daha sonra oldu. Yıldırım Medresesi’ne tayin edildi. 946 (m. 1539) Yazdığı eserlerinden bazıları şunlardır: 1- Beydâvî tefsîrine haşiye, 2- Kâfiye tercümesi, 3- Misbâh tercümesi, 4- Avâmil tercümesi.

KAYNAKÇA:

-Gazzizâde Seyyid Abdüllatif Efendi, Hulâsatül-Vefeyât, Bursa Büyükşehir Belediyesi, Bursa-2014

-Kara, Mustafa, Bursa’nın ve Balkanların Gönül Sultanları, Bursa Büyükşehir Belediyesi, Bursa-2016

– Kara, Mustafa, Bursa’da Tarikatlar ve Tekkeler, Bursa Büyükşehir Belediyesi, Bursa-2012

-Karataş, Ali İhsan, Osmanlı Dönemi Bursa Sürgünleri (18-19. Asırlar), Bursa-2009, Emin Yayınları

-Mermutlu, Bedri-Öcalan, Hasan Basri, Bursa Hazireleri, Bursa Büyükşehir Belediyesi, Bursa-2011

– Mermutlu, Bedri-Öcalan, Hasan Basri, Emirsultan Mezarlığı, Bursa Büyükşehir Belediyesi, Bursa-2012

– Mermutlu, Bedri-Öcalan, Hasan Basri, Pınarbaşı Mezarlığı, Bursa Büyükşehir Belediyesi, Bursa

– Mermutlu, Bedri-Öcalan-Sevim, Sezai-Yavaş, Doğan, Bursa Büyükşehir Belediyesi, Bursa-2013

-Öcalan, Hasan Basri-Sevim, Sezai-Yavaş, Doğan, Bursa Vakfiyeleri-1, Bursa Büyükşehir Belediyesi, Bursa

-Togan, Zeki Velidi Togan, Umumi Türk Tarihine Giriş-I,s. 362, İstanbul-1946)

-Yeni Mecmua Bursa Özel Sayısı, Bursa Büyükşehir Belediyesi, Bursa-2013

Kaynak: https://www.belgeseltarih.com/inegolde-muderrislik-yapan-mollalar/