EKREM HAYRİ PEKER

Atatürk’ün İstiklal Harbi’ni kazanması, I. Dünya Savaşı galiplerinin planlarını bozması, Sevr yerine Lozan Antlaşması sonrasında Osmanlı’nın bakiyesini üzerinde emirlik, krallık kurmayıp, Türkiye Cumhuriyetini kurması; bununla yetinmeyip ülkeyi çağdaşlaştırarak “Muassır medeniyet seviyesi”nin yolunu açması sadece İngilizleri üzmedi. Savaş esnasında emperyalistlerle işbirliği yapanların, padişahlığın, sonra hilafetin kaldırılarak şeri devletten çağdaş devlet anlayışına geçilmesi, ülke içindeki muhalifleri de çok üzdü.

1950’lerden sonra bazı tarikatlar Atatürk düşmanlığını açığa vurdular. NATO’ya girmemizden sonra bu 1970’lerde Suudi Arabistan’la işbirliği yaparak hızla bu alana girdi. ABD-İngiliz ortaklığının çevirdiği ilk filmi 15 Temmuz’da gördük. Dizinin diğer bölümlerini de zamanla göreceğiz. Günümüz tarikatları içinde siyasete bulaşmayanı yok denecek kadar az. Siyasete bulaşanlarında dış güçler tarafından nasıl kullanıldığını görüyoruz.

Cumhuriyetin kurucusu iki konuda hiç taviz vermedi. Malta’ya sürülenlere sahip çıktı ve daha savaş bitmeden Malta sürgünlerini kurtardı. Bunun için Anadolu’daki İngilizleri tutuklattı. Bu konuda hiç taviz vermedi. İngilizlerin çeşitli tekliflerini “Hepsi bırakılacak” diye reddetti. Sonunda İngilizler hepsini serbest bırakmak zorunda kaldılar.

Diğeri de “Ermeni komitacılar” tarafından şehit edilenlerin ailelerine sahip çıktı.”İzmir Suikasti” vakasına kadar İttihat ve Terakki mensuplarını dışlamadı, hepsine sahip çıktı.

Atatürk, Malta’ya sürülenleri dışlamadı. Aksine sahip çıktı, ordunun ve devletin üst kademelerinde görevlendirdi.

“Ermeni Kırımı” iddiasıyla Malta’ya sürülenlerin hiçbirisi bu suçlamayla yargılanmadı. Zira İstanbul’u işgal edenler işbirlikçilerine rağmen bu konuda ne İstanbul’da, ne Londra’da, ne de Paris’te belge bulamadılar. ABD’den bu konuda yardım istedilerse de “YOK” cevabını aldılar. Savaş sırasında yazdırılan mavi kitaplar, beyaz kitaplar bu konuda hiçbir işe yaramadı.

Bütün yaşananlara rağmen, emperyalistler ve günümüzdeki dinci ve liberal görünümlü işbirlikçileri Atatürk’ün İngilizlerin adamı yaftasıyla karalamaya utanmadılar.

Ülkemizde Malta sürgünleri üzerine en detaylı araştırmayı emekli Büyükelçi Bilal N. Şimşir yapmıştır.Bilal Şimşir, İngiliz belgeleri üzerine yaptığı araştırmaların sonucunda bulduğu sürüleceklere ait bir belgede Mustafa Kemal Paşa’nın da adını buldu. Şimşir, bu belgeyi 1973 yılında yazdığı “İngiliz Belgelerinde Atatürk, Cilt I, s:3-4, no:1, TTK Yayınları, Ankara, 1973) bu belgeyi yayınlamıştır.

Mustafa kemal Paşa, Samsun’a çıkmasından 80 gün önce İngilizlerin hazırladığı kara listede yer almıştır. İngiliz haberalma subayı Yüzbaşı Hoyland’ın hazırladığı 28 Şubat 1919 günlü büyük kara listede Mustafa Kemal Paşa’nın da adı davardır. Paşanın adı, İstanbul’da bulunan ve “azledilip sürülecek”kişilerin başında yer almaktadır. Onun arkasında yer alanlar; Yaveri Cevat Bey(Gürer), Yarbay Kel Ali (Çetinkaya), Halil Paşa (Killi),Kâzım Karabekir Paşa, İsmet Bey (İnönü) ve daha bir çok Türk subayının adı yer alıyordu.

Bu kara liste İstanbul’daki İngiliz Haberalma Merkezinden Londra’ya, Askeri Haber Alma başkanlığına yollanmıştır. Oradan 12 Nisan 1919 günlü bir yazıyla İngiliz Dışişleri Bakanlığı’na iletmiştir.

Kararın uygulamaya geçilememesinin en başta gelen sebebi, İngilizlerin yazışmalarla çok vakit kaybetmesidir. Mustafa Kemal Paşa ve arkadaşlarını kapsayan kara liste, İstanbul’dan Londra’ya gönderilinceye kadar epeyce zaman geçmiştir.İngiliz Dışişleri Bakanlığı ise hazırlıktan bir buçuk ay sonra ulaşmıştır. Sonra, o günlerde İngilizler o kadar çok kara listeler hazırlamışlardı ki, listelerdeki bütün kişileri aynı anda yakalamak olanaksız derecede güçtü. Hangi listeden işe başlayacaklarını, önce kimi tutuklayacaklarını adeta şaşırmış gibidirler. İngilizler tutsaklarına kötü davranmaktan sanık kişilere öncelik vermişlerdir. (s.75-76)

Atatürk, Rauf Orbay’ın Meclis İngilizler tarafından basıldığında İstanbul’dan kaçması için telgraf çekmiş ve para göndermiştir. Ancak Rauf Orbay, işgal altında bir şehirde meclisin çalışamayacağını göstermek için kaçmamıştır. Bu olaydan sonra milletvekilleri Atatürk’ün çağrısı üzerine Ankara’ya gittiler. Milli Mücadele Anakara^da toplanan TBMM tarafından yürütülmüştür.

İngiliz Büyükelçisi Türkiye’deki etkin yerlerdeki kişiler üzerine Londra’ya gizli bir rapor gönderir. 11 ocak 1928 tarihinde Londra’ya gönderdiği “İleri Gelen Türk Şahsiyetleri-Leading Turkısh Personalities” başlıklı gizli raporunda Malta’da zulüm görmüş kişilerin adları yer almaktadır.

Raporda yer alan kişiler:

-Mustafa Abdülhalik (Renda)

-Ahmet Ağaoğlu

-Ali Bey (Çetinkaya)

-Ali Fethi Bey (Okyar)

-Ali Cenani Bey

-Ali Sait Paşa (Alpaytogan)

-Hüseyin Cahit Bey (Yalçın)

-Hüseyin Rauf Bey (Orbay)

-Celal Nuri Bey (İleri)

-Cevat Paşa (Çobanlı)

-Rahmi Bey

-Mehmet Sabri Bey (Toprak)

-Şükrü Kaya Bey

İngiliz Büyükelçisi Clerk, Musul probleminin çözülmesinden sonra Türk-İngiliz ilişkilerini geliştirmek için büyük çaba harcar. Ancak bir yanda Cemiyet-i Akvam vasıtasıyla meselenin İngilizlerin isteğine göre çözülmesinin yarattığı sıkıntı bir yana, elçi nereye kafasını çevirse devlet yönetiminde bulunan Malta sürgünleriyle karşılaşır. Meclis dışişleri komisyonu başkanı Malta’ya İngilizler tarafından sürülmüş olan Şükrü Kaya’dır.

Elçi George Clerk, Türkiye Üzerine 1928 Yıllık raporunda Türkiye ile ilişkilerini geliştirmeye çalıştıklarını anlatarak; “işgal günlerinden beri süren Türklerin İngiltere’ye karşı olan tutumları değişmeye başladı. Ama şüphe devam ediyor. Kabinenin yarısı eski Malta sürgünlerinden oluşuyor”.

İngilizlerle olan soğukluk, II. Dünya Savaşı öncesi Avrupa’daki gidişatı gören Mustafa Kemal Atatürk’ün Londra’ya Fethi Okyar’ı Büyükelçi atamasıyla ortadan kalkar. Atatürk, bu atamayla Almanya’yı da Türkiye’nin kendileriyle aynı safta olmayacağı konusunda uyarmış oluyordu.

KAYNAKÇA:

-Ahmad, Feroz, İttihat ve Terakki, İstanbul-2010

-Akşin, Sina, İstanbul Hükümetleri ve Milli Mücadele, İstanbul-2004

-Apak, Rahmi, Yetmişlik Bir Subayın Hatıraları, Ankara-1988

-Aydemir, Şevket Süreyya, Enver Paşa, İstanbul-1975

-Bardakçı, Murat, Talat Paşa’nın Evrak-ı Metrukesi, İstanbul-2013

-Bozkurt, Abdurrahman, İtilaf Devletlerinin İstanbul’da İşgal Yönetimi, Ankara-2014

-Çiçek, Hikmet. Dr.Bahattin Şakir, İstanbul-2007

-Enver Paşa’nın Anıları, Hazırlayan: Halil Erdoğan Cengiz, İstanbul

-Halaçoğlu, Yusuf, Ermeni Tehciri, İstanbul-2010

-Kabacalı, Alpay, Talat Paşa’nın Anıları, İstanbul-2011

-Kandemir, Feridun, Rauf Orbay, İstanbul-1965

-Karaköse, Nejdet, Nuri Paşa, İstanbul-2012

-Kutay, Cemal, Rauf Orbay, Hayat ve Hatıratım, İstanbul-1997

-Mardin, Şerif, Jön Türklerin Siyasi Fikirleri (1895-1908), İstanbul-1992

-Sorgun, Taylan, Halil Paşa, İttihat ve Terakki’den Cumhuriyete Bitmeyen Savaş, İstanbul

-Sorgun, Taylan, Mütareke Dönemi, İstanbul-2007

-Şimşir. B.N, Osmanlı Ermenileri, Ankara-2011

– Şimşir. B.N,Malta sürgünleri, Ankara-1985

-Tetik, Ahmet, Teşkilat-ı Mahsusa, İstanbul-2014

-Ulubelen, Erol, İngiliz Gizli Belgelerinde Türkiye, İstanbul-1967

-Yalçın, Küçük, Gizli Tarih, İstanbul-2006

SÜRGÜN LİSTESİ