- Makaleyi Paylaş
- Facebook'ta Paylaş
- Twitter'da Paylaş
- 09 December 2018, Sunday 3:12
EKREM HAYRİ PEKER
Osmanlı'nın son Mekke Şerifi Ali Haydar Paşa, Fahrettin Paşa ve Medine MüdafaasıAli Haydar Paşa, 1886’da İstanbul’da doğdu. Şehzadelerle beraber saray okulunda okudu. İkinci Meşrutiyet’in ilanından sonra Ayan Meclisi’ne üyesi oldu. 1910’da Evkaf Nazırı, 1912’de Ayan Meclisi başkanı oldu. 1916 yılında vezir rütbesiyle Mekke Şerifi yapıldı. Ancak etkisi Medine’den öteye geçmedi. Şerif Hüseyin’in başlattığı isyan yayılınca trenle İstanbul’a gönderildi. 1935 yılında Beyrut’ta vefat etti. Bestekâr Şerif Muhittin Targan, Ali Haydar Paşa’nın oğludur.
KUTSAL TOPRAKLARA VEDA EDERKEN
Mondros Mütarekesi’nin imzalanmasının üzerinden üç ay geçmişti.Bab-ı Âli’den sürekli gelen telgraflar, İngilizlerin bir muhriple İstanbul’dan getirdiği Osmanlı yetkilileri… Bunların hiç biri Paşa’yı teslim olmaya ikna etmemişti. Paşa, “Ben, Peygamberimizin mezarını, bu asilere teslim etmem” diyordu. Hükümetin, padişahın telgrafları ona vız gelmişti. İstanbul hükümeti,Adliye Nazırı Haydar Molla’yı bir İngiliz zırhlısıyla Hicaza gönderdi. Haydar Molla, paşadan teslim olmasını istedi. Paşa, “Ben Peygamberimizin mezarını bunlara bırakamam” deyip bu teklifi de reddetti.
“Elbiselerini getirdiler, giydirdiler. Koltuklarına girdiler, Bâb-ur Rahma önüne kadar götürdüler. Paşa, burada başını çevirdi. Acılı ve hüzünlü, her şeyden umudu kesmiş bir bakışla Hücre-i Resullullah’a (Peygamberimizin mezarı) baktı… Aniden kılıç ve tabancasını hatırladı. Bunları getirdiler. Paşa, “Götürünüz, Hazret-i Peygamber’in kızı Hayrunnisa Hazret-i Fatma’ya emanet ediniz. Medine savunucusunun kılıcını, tabancasını ancak o koruyabilir” dedi. Emanetleri götürüp yerine koydular. Sonra otomobile bindirildi. Koluna bir kaymakam, karşısına bir jandarma yüzbaşısı yerleştirildi… Medine ve onu müdafaa eden Fahrettin Paşa böylece teslim oldu.
Mekke Şerifi, sonunda İngilizlerin teşvikiyle isyan etmişti. Kuşçubaşı Eşref Bey’in “Şerif isyan edecek, onun için hazırlanıyor” uyarılarına Cemal Paşa kulak asmamıştı. Şerif’in İstanbul’da rehin tutulan çocukları serbest bırakılıp, bölgeye gönderilmişti. Çocukları güya gönüllü toplayıp, Osmanlı ordusuna yardım edeceklerdi.
Şerif Ali Haydar Paşa kardeşi Şerif Cafer, oğulları Abdülmecit, Şerif Muhittin ve Emin beylerle bölgeye geldi. 14 Mart 1917’de Medine’den ayrıldı
Şerif Hüseyin’e nefes aldırmayan Vehip Paşa Kanal Seferi için görevlendirilince yerine 1915 yılında Galip Paşa atandı. Enver Paşa ve Cemal Paşa 20 Şubat 1916’da Medine’ye geldiler. Şerif Hüseyin ve bölgedeki şeyhlerle görüştüler.
Bölge kolordu komutanı ve Hicaz valiliğine getirilen Galip Paşa, yerel memurların ve emrindeki bazı subayların “Şerif isyan edecek” ihbarlarına kulak asmamış, ısrar edenleri hapse atmakla tehdit etmişti. Mekke komutanı yazları Mekke Şerifi’yle Taif’e giderken Galip Paşa Şerif’in yaylaya çıkmasını beklemeden Taif’e gitmişti.
Şerif Hüseyin, 1916 Haziran ayında bir bildiri yayınladı. Şerif, bu bildirisinde Cemal Paşa tarafından Şam’da asılan Arap milliyetçilerine değinerek, “Arap büyüklerinin haksız cezalandırıldıklarını, meşrutiyetin ilanından beri Osmanlı İmparatorluğu’nun kötü idare edildiğini, genç Türklerin açmış oldukları savaş yüzünden Hicaz halkının sefalete uğratıldığını” öne sürmüştür.
İsyancılar, yakın tarihte Suudi yönetimince yıkılan Ecyad Kalesi’nde kuşatılan Osmanlı askerleri yiyecek ve cephaneleri tükenince teslim oldular. Taif şehri kısa sürede teslim oldu. Liman kenti Cidde İngiliz gemileri tarafından bombalanınca teslim olmak mecburiyetinde kaldı.
İsyanı bastırmak için dost aşiretlerden gönüllü toplamaya giden Kuşçubaşı Eşref Bey, Hayber yakınlarında Emir Abdullah tarafından pusuya düşürüldü. Ağır yaralı olarak esir düştü.
Şerifin çocukları Emir Ali 4 bin, Abdullah 3 bin, Faysal 3 bin bedeviyi yanlarına topladılar.Bu gönüllüleri sözde kanal harekâtına destek için toplamışlardı. Bu isyan İngiliz ilerleyişini kolaylaştırdı. Mısır’da esir tutulan Arap subayların çoğu Şerif Hüseyin’in ordusunda görev aldılar. Arap milliyetçilerinin Cemal Paşa tarafından Şam’da asılması, Arap asıllı halkın Osmanlıya bakışını değiştirmiştir.
Ömer Fahrettin Paşa 31 Mayısta Medine’ye geldi ve görevine başladı. Falih Rıfkı, Fahreddin Paşa’nın savaşta işe yaramayacağını gördüğü Medine halkını trenle Şam’a gönderdiğini yazar. Paşa, Ravza’yı asker temizletti. Ezanı taburdaki hafızlara okutur. Paşa, askerlerine geceleri Karagöz oynatıyor ve mesajlarını askere bu şekilde veriyordu. Gıda sıkıntısı başlayınca Medine’yi istila eden çekirgeleri toplatır ve tavada kızartıp askere yedirdi.
Fahrettin Paşa isyan yayılmaya başlayınca içinde Halife Osman’ın ceylan derisine yazdırdığı Kur’an dâhil olmak üzere kutsal emanetleri İstanbul’a gönderdi. Kutsal Emanetler, 27 Mayıs 1917’de İstanbul’a ulaştı.
İsyan başlayınca Fahrettin Paşa, “Hicaz Kuvve Seferiyyesi Kumandanlığı”na tayin edildi. Şerif Hüseyin’in isyanı üzerine Şerif ailesinden Ali Haydar Paşa vezir rütbesiyle Mekke Şerifi ilan edildi. Ali Haydar Paşa, kardeşi ve çocuklarıyla Medine’ye geldi. Osmanlı yetkilileri bir sefer kuvveti oluşturup yaklaşık 400 kilometre uzaklıktaki Mekke’yi Şerif Hüseyin’den kurtarmayı düşünüyorlardı. Ancak bu kuvvet oluşturulamadı. Şam-Medine tren hattına ünlü İngiliz casusu Lawrance’in eğittiği bedeviler sık sık sabotaj düzenliyorlardı. Fahrettin Paşa, Cemal Paşa ile görüşüp, askeri bir törenle Şerif Ali Haydar Paşa ve ailesini askeri bir törenle İstanbul’a uğurladı. Şerif Ali Haydar Paşa kardeşi Şerif Cafer, oğulları Abdülmecit, Şerif Muhittin ve Emin beylerle bölgeye geldi. 14 Mart 1917’de Medine’den ayrıldılar.
Fahrettin Paşa, İstanbul’dan 1300 kilometre uzakta direnmeğe devam ederken önce kurmay başkanı Emin Bey, bir taburla teslim oldu. Ertesi gün Emin Bey’in emrini dinleyen bir başka tabur teslim oldu. Bunun üzerine savaşı kazanan Emir Hüseyin’in kuvvetleriyle bir teslim protokolu imzalandı.
Teslim olunacağı gün Paşa, “Hazreti Peygambere veda edeceğim” deyip, şoförüyle Ravza-i Mutahhara’ya gitti. Burada dua ettikten sonra oradaki medreseye girdi ve burada kalacağını söylediler. Emir’in kuvvetleri, Fahrettin Paşa teslim olmadan anlaşmayı kabul etmeyeceklerini bildirdiler. Bunun üzerine ertesi sabah kumandan vekili Arif Bey ve arkadaşları Fahrettin Paşa’yı ziyaret ettiler ve teslim olmayan Fahrettin Paşa’yı kıskıvrak tuttular.
13 Ocak 1919’da Medine’yi teslim eden Fahrettin Paşa, Yanbolu’da bir İngiliz destroyeriyle Kahire’ye getirildi. Bir müddet sonra Paşa’nın şehri gezmesine müsaade edildi.Paşa’nın ünü kendisinden önce gelmişti. Şehri gezdiğinde Kahireliler etrafına toplanıyor ve ortalık miting meydanına dönüyordu. Halk, “Fahrettin Paşa, Fahrettin Paşa,” diyerek nümayiş yapıyorlardı. Mısır milliyetçilerinin bağımsızlık isteklerinden rahatsız olan İngilizler bu durumdan hoşlanmadılar. Paşa, Müslümanların direniş sembolüydü. Paşanın üniforması sürekli üzerindeydi.
İngilizler, paşadan üzerindeki üniformayı çıkarıp sivil kıyafetlerle dolaşmasını istediler. Paşa, “Ben Harbiye’den çıktığımdan beri bu üniforma sürekli üzerimde, bu üniformayı çıkarmam” dedi. Fahrettin Paşa,kışladan çıkmadı. Kısa bir süre sonra, 5 Ağustos 1919 tarihinde Malta’ya gönderildi. Burada 2 yıl 33 gün kaldı. İngilizler, İstanbul’da ve Anadolu’da kendilerine direnen ve tehlikeli gördükleri subayları tutuklayıp Malta’ya sürdüler. Fahrettin Paşa, Ali İhsan Paşa, Halil Paşa hapis tutulduğu Bekirağa bölüğünden, Nuri Paşa da Batum’daki hapishaneden kaçtı.
Mustafa Kemal, karşılık olarak Anadolu’daki İngiliz subay ve askerlerini tutukladı. Bu askerlerin bırakılmasına karşılık, Mustafa Kemal Paşa, Malta adasında tutuklu bulunan başta Rauf Bey, İttihatçılar ve komutanların serbest bırakılmasını istedi. Görüşmeler uzun sürdü. Bu arada bir grup tutuklu Malta’dan İtalya’ya kaçtı. Sakarya Savaşı’ndan sonra adada rehin tuttukları insanları serbest bıraktı. Bir kısmı Avrupa’ya gitti. Çoğu Anadolu’ya geçti. Fahrettin Paşa, İtalya, Almanya, Rusya üzerinden Kars yoluyla 24 Eylül 1921’de Ankara’ya geldi.
Fahrettin Paşa, Afganistan’a elçi olarak tayin edildi. 1922-1926 yılları arasında bu görevi yürüttü. Paşa, bu görevdeyken Enver Paşa Tacikistan’da Bolşeviklerle çarpışıyordu. Fahrettin Paşa, soyadı kanunu çıkınca, Türkkan soyadını aldı. 22 Kasım 1948’de vefat etti. Rumelihisarı mezarlığına gömüldü.
Şerif Hüseyin 1852 yılında İstanbul‘da doğdu. Dedesi Şerif Muhammed bin Abdulmuin’in ikinci şerifliği (1856 ve 1858) döneminde Mekke’de kaldı.Daha sonra İstanbul’a döndü. Üç yıl sonra babasının vefatı üzerine amcası Emir Abdullah’ın yanına Mekke’ye gitti.Öğrenimine burada devam etti. 1893 yılında yine İstanbul’a çağırıldı. 1905-1908 yılları arasında Mekke’de Şerifi olan Ali Abdullah Paşa, Yıldız Sarayı’na bağımsızlık gönderilen istiyor jurnalleri sonunda görevinden alındı. Bab-ı Âli’de iyi bir kulis yapan ve sarayın güvenini kazanan Emir Hüseyin,
1908’deSultan II. Abdülhamit tarafından Mekke Şerifi olarak atandı. 1908-1916 yılları arasında Mekke Şerifi,1916-1924 arası Hicaz Kralı oldu.
Medine’nin tesliminden sonra geride Kızılay heyeti kaldı. Heyet, bir müddet şehri işgal eden Emir Ali ile çalıştı. Heyette bulunan Feridun Kandemir, İran’ın Türkistan’a açılan kapısı Meşhet’e konsolos olarak atandı. Bu esnada Fahrettin Paşa Kabil’de büyükelçiydi. Enver Paşa, bu sırada Tacikistan’da Bolşeviklerle mücadele etmekteydi. Enver Paşa’yı bölgeye getiren Kuşçubaşı Eşref Bey’in kardeşi Hacı Sami Bey, ise Afganistan’da lojistik destek peşindeydi.
Enver Paşa’nın şahadetinden sonra mücadeleyi sürdüren Hacı Sami Bey, bir çatışmada dizinden yaralandı.Ata binemeyecek durumdaki Sami Bey, Türkiye’ye gidip tedavi olmak istedi. İyileştikten sonra bölgeye dönüp mücadeleye devam etmek istiyordu. Zeki Velidi Togan, Sami Bey’den mücadeleye devam etmesini ister, ama ikna edemedi.
Sami Bey, otuz kişilik maiyetiyle Türkiye’ye gitmek için yola çıktı ve Meşhet’e geldi. Burada Konsolos Feridun Kandemir’le görüştü. Ankara’dan maiyetindeki otuz kişiye izin geldi. Kendisine izin çıkmamıştı. Hacı Sami Bey, buradan kaderine doğru yolculuğa çıktı.
MAKALEYE YORUM YAZIN
-
17.05.2020 Mezarında bile rahat bırakılmayan Şehzade Cem Sultan
-
09.05.2020 Lodos estiğinde uçaklar Bursa'ya inemezdi
-
09.05.2020 Bursa Basınından Uçan Daire Haberleri
-
18.04.2020 Bursa'nın Dağ Yöresinde Sinema
-
18.04.2020 Bir zamanlar Bursa'da deve güreşi de yapıldı
-
17.04.2020 Kültürpark'taki boa yılanları nasıl öldü?
-
17.04.2020 Bursa'da fil cinayeti! Arşivden yansıyanlar…
-
17.04.2020 Antik Çağlardan Günümüze Gelen Bir Kavim: Sahalar
-
10.04.2020 Yerel Basın Arşivi: Bursa defineleri nerelerde çıktı?
-
05.04.2020 Şeyh Bedrettin Vakası öncesi Rumeli'ne sürülen dini gruplar
-
05.04.2020 Bursa'ya sürgün edilen şeyhülislamlar
-
05.04.2020 Bursa'da medfun mollalar
-
27.02.2020 Pazırık Halısı ve Kurganı
-
27.02.2020 Tirilye Sinemaları
-
27.02.2020 Bursa'da Havayolu Taşımacılığı, Uçak Kazaları ve Anılar
-
27.02.2020 İnegöl'de müderrislik yapan mollalar
-
02.11.2019 Bir Mübadele Öyküsü: Langaza'dan Çeşnigir Köyü'ne
-
20.10.2019 Kızılbaş ayrımı Bursa'da başladı: Kızıl börk-Ak börk ayrılığı
-
20.10.2019 Nostalji… İnegöl Sinemaları…
-
06.08.2019 Kurşunlu sinemaları ve Kurşunlu'da bir gezinti
-
14.07.2019 Osmanlı Devletinin Kuruluşu: Aşiretten mi Yoksa Uç Beyliği mi?
-
10.07.2019 Bursa'da çekilen filmler
-
02.07.2019 Fergana
-
30.05.2019 Philips demek Eindhoven demek
-
29.05.2019 Utrecht'te Runik Yazı
-
28.05.2019 Bir Hollanda gezisi ve Rembrandt
-
28.05.2019 Bu dünyadan Hadi Türkmen geçti
-
28.05.2019 Mustafakemalpaşa'da Çekilen Filmler
-
25.05.2019 Kızılderililer ve Ön Türkler
-
17.05.2019 Osmanlı ve Teşkilatı Mahsusa'nın Müttefiki Küçük Han
-
27.04.2019 Keles Sinemaları (Nostalji)
-
14.04.2019 Memlûkler
-
14.04.2019 Osmanlı tahtına göz diken Giraylar
-
07.04.2019 Semerkand'dan Kastamonu'ya Astronom Şirvani
-
24.03.2019 Fransız tarihçilerin gözünden Osmanlılar'ın Mısır'ı fethi
-
24.03.2019 Bursa Orhangazi Sinemaları
-
16.03.2019 İznik Sinemaları ve Anılar
-
15.03.2019 Yenişehir, Anılar ve Sinemaları
-
13.03.2019 Osmanlı'da Nüfus Sorunu Üzerine
-
13.03.2019 Şeyh Bedrettin (1358/59 – 1416)
-
13.03.2019 93 Harbi (1877-1878) Öncesi Anadolu
-
09.03.2019 Unutturulan Cihangir Osmanlı Padişahı
-
09.03.2019 Halide Edip'in romanı… Mustafa Kemal Paşa ve "Vurun Kahpeye"
-
06.03.2019 Tankut Sözeri – Hayatı… Eserleri…
-
27.01.2019 Bursa Geçit'te Bir Sinema
-
05.01.2019 Padişah II. Mahmut Dönemine Farklı Bir Bakış
-
01.01.2019 Anadolu'dan Semerkand'a, Semerkand'dan Anadolu'ya bilime yolculuk
-
30.12.2018 Runik Yazıyı Okuyan Adam: Kazım Mirşan
-
30.12.2018 Meclis-i Mebusan'da bir oturum ve Ahmet Vefik Paşa
-
19.12.2018 Hüsnü Züber – "Yaşarken mezar taşını yaptıran adam!"
-
14.12.2018 Leon Cahun'a göre Avrupa'da Ön-Türk izleri
-
09.12.2018 Anna Komnena zamanında Balkanlarda Türkler
-
25.11.2018 Keles-Taşkent Hattı
-
25.11.2018 Malta Sürgünleri
-
25.11.2018 Malta'ya sürülmeden Samsun'a
-
18.11.2018 Sinema işletmecisi Bahri Akkuşoğlu'nun gözünden Bursa'da sinema dünyası
-
18.11.2018 Katip Çelebi'nin izinden giden Bursalı müellif Mehmet Tahir Efendi
-
18.11.2018 Bursa'da Medfun Sadrazamlar ve Vezirler
-
13.10.2018 Kurtuluş Savaşı ve Demirkapı Köyü
-
13.10.2018 Rydakos Çayı'ndan İskele Mahallesi'ne Kocasu'nun yolculuğu
-
13.10.2018 Güllüce Köyü, Mustafakemalpaşa ve Anılar
-
12.10.2018 Yeniçeriler ve yeniçeri isyanlarına farklı bir bakış
-
25.09.2018 Bursa'da nostaljik bir gezinti
-
25.09.2018 Doğu Anadolu'da Kurulan Şuralar
-
25.09.2018 Emperyalizmin Tarih Anlayışı
-
26.08.2018 Batı Anadolu Halkı, İonlar
-
21.08.2018 Bursa'da son ipek filatürcü
-
21.08.2018 İngilizlerle ayrı bir barış antlaşması yapmak istiyordu, ölü bulundu
-
21.08.2018 Güvem Köyü'nden bir mucit
-
21.08.2018 "Herkes Geldi Ama Zuhram Gelmedi"
-
20.08.2018 Meyhane Kültürü – Bursa'da Meyhaneler
-
13.08.2018 Semerkant Rasathaneleri ve Medreseleri
-
24.07.2018 Kor Paşa, Çadır Yıkan Paşa, Bursa'yı Ayağa Kaldıran Paşa
-
24.07.2018 Yıldırım'ın ve Timur'un şairi Ahmedi
-
24.07.2018 TOY – Özbek Düğünü
-
15.07.2018 Bursa'nın Bayram Yeri: Pınarbaşı
-
15.07.2018 Enver Paşa'nın gerçekleşmeyen hayali: Resne'ye dönüş
-
15.07.2018 Tarih Yazımının Değişimi: 19. Yüzyıl
-
08.07.2018 Hemşinlilerin Kökeni… Doğu Ülkeleri Tarihinin Altın Çağı
-
08.07.2018 Kafkas arkeolojisi üzerine
-
08.07.2018 Mevlit Yazarı Süleyman Çelebi'nin Türbesi Nasıl Yapıldı
-
08.07.2018 Türkiye'de Panayır Kültürü
-
08.07.2018 Bursa'da Gizli Nikah ve Sinemacı Bahri Eşiyok'un Gözünden Bursa Sinemaları
-
24.06.2018 Çerkeslerde Düğün-Yemek-Giysi Kültürü
-
24.06.2018 Binek taşları ve Bursa'daki son binek taşı
-
24.06.2018 Cumhuriyet ekonomisi başlarken
-
22.06.2018 Yeni komedi türü: Tarih kitaplarındaki çeviri hataları
-
19.06.2018 İpek Yolu Devletleri ve İpek Savaşları
-
17.06.2018 Kafkasya'dan İspanya'ya, Anadolu'dan Orta Doğu'ya dolmenler
-
17.06.2018 Evliya Çelebi'den günümüze Bursa'nın kıraathaneleri ve kahve kültürü
-
16.06.2018 Bursa Kız Lisesi Korosu
-
16.06.2018 Bursa Kız Lisesi Bandosu
-
16.06.2018 Kapalıçarşı yangınından sonra Yorgancılar Çarşısı nasıl açıldı
-
16.06.2018 2. Dünya Savaşı'ndan hüzünlü bir öykü: Kravat
-
16.06.2018 Osmanlı'nın kuruluş yıllarında Bursa'da sağlık
-
08.06.2018 İnegöl'de çekilen filmler
-
05.06.2018 Bizans ve Bursa İpekçiliği
-
05.06.2018 1.Dünya Savaşı'nda Batı Trakya
-
31.05.2018 İnegöl'de nostaljik bir gezinti ve Kent Müzesi
-
31.05.2018 Gemlik'in sinema geçmişine dair anekdotlar
-
23.05.2018 Misi Etnografya Evi
-
23.05.2018 Mevlit Yazarı Süleyman Çelebi ve Kazım Baykal
-
16.05.2018 Bursalı Osmanlı tarihçisi Neşri
-
16.05.2018 Türkiye ve Dünyada Çerkes Diasporası
-
16.05.2018 Bursalı Tahir Bey ve Balıkhane Nazırı Ali Rıza Bey'in gözünden Karagöz ve Hacivat
-
08.05.2018 Kafkasya'dan Anadolu'ya: Zekeriya Efendi
-
08.05.2018 Bursa'dan Tamgalısay'a yolculuk notları
-
15.04.2018 Teşkilat-ı Mahsusa ve Türkistan
-
14.04.2018 Bulgar-Yunan çetelerine karşı… Son Osmanlı akıncıları
-
14.04.2018 Mary A. Walker'ın Bursa anıları ve Karadeniz boyundaki son Oğuz devleti
-
14.04.2018 Bursa'dan Kırım tahtına: İslam Giray Han
-
14.04.2018 Çerkes ve Gürcü köle ticaretinin yasaklanışı (1845-1855)
-
07.04.2018 Anadolu'da ‘Erken' Hurri Kültürü
-
07.04.2018 Ermeni tehciri üzerine
-
06.04.2018 Kuşçubaşı Hacı Selim Sami Bey (1877-1927)
-
05.04.2018 Onlar yaşarken efsaneydiler
-
04.04.2018 Adıgelerde Nart Efsaneleri
-
04.04.2018 Semerkant'tan Anadolu'ya
-
04.04.2018 Nexhaylar'ın kızı
-
04.04.2018 Kıpçak Ermeniler
-
03.04.2018 Vubıhlar / Ubıhlar
-
03.04.2018 Muy Mübarek
-
02.04.2018 18.Yüzyıl sonu Osmanlı-Kafkas ilişkileri ve Ferah Ali Paşa
-
02.04.2018 Yitirdiğimiz Osmanlı Kenti: Bursa
-
02.04.2018 Kurtuluş Savaşı'nda Batı Trakya'da Kuva-yı Milliye
-
30.03.2018 Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti (1917-1920)
-
30.03.2018 Kırım Hanları ve Çerkesler
-
30.03.2018 II. Beyazit döneminde Kafkasya
-
27.03.2018 Üçüncü Batı Trakya İdaresi
-
27.03.2018 Yeşim Taşı
-
27.03.2018 Boğanın boynuzları – Sümerler – "Tarih Türklerle Başlar"
-
26.03.2018 Bursa'da özel radyoculuğun öncülerinden Mehmet Önür-Cemal Elmas
-
26.03.2018 İkinci Batı Trakya Devleti
-
25.03.2018 Ürdün'den Bursa'ya Kafkas tarihçisi Mahmut Bi
-
25.03.2018 İstiklal mahkemelerinde "İzmir Suikasti" davası
-
25.03.2018 Harf Devrimi ve Millet Mektepleri
-
24.03.2018 Anadolu'ya yerleştirilen Kumanlar (Manavlar)
-
25.03.2017 Hükümet-i Muvakkate / Rodop Geçici İdaresi
-
16.03.2017 Harp tarihçilerimiz ve Bursalı Mehmet Nihat Bey (1886-1928)
-
22.05.2016 Denize atılan çiçekler: Kafkas sürgününe anma
-
03.04.2016 Özbekistan… Tarihini koruyamayan kent: Hokant…
-
26.03.2016 Ermeni Tehciri
-
25.03.2015 Eski Zağra Müftüsü'nün gözünden 93 Harbi