Ziya GÜNEY

Kentimiz 1980’li yılların sonlarına doğru yoğun bir hava kirliliği yaşamaya başlamıştı. 1989-1994 döneminde yerel yönetimlerde göreve geldiğimizde hava kirlilik ölçümlerinde bu konudaki standartların çok üzerinde değerler ile karşılaşmıştık.

1 m3 havada maksimum 100 civarında olması gereken kükürtdioksit oranı 1200-1300’ler seviyesi gibi anormal rakamlara ulaşmıştı…

Bu kirlilik oranının çeşitli sağlık sorunlarına da yol açtığı açıktı...

Bu kirliliği önlemek için Büyükşehir yönetimi olarak, önce içindeki kükürtdioksit oranı % 1’in altında  Güney Afrika, daha sonra da Rusya’dan benzer kömürleri ithal etmiş, yerli kömürlerin kentimize girişini yasaklamış ve sıkı denetim mekanizmaları kurmuş bu arada da doğal gazın kentimize getirilmesini sağlayarak 2 yıl içerisinde hava kirliliğinin standartlara indirilmesini sağlamıştık.

Günümüzde ise her ne kadar hava kirliliği standartların biraz üzerinde ise de sorun havadaki partikül madde (gözle görülemeyecek boyuttaki küçük parçacıkların ) PM 2.5 ve PM 10 standartların çok üzerine çıkmış olmasıdır. Ayrıca karbonmonoksit (CO), kükürtdioksit (SO2), azotdioksit (NO2) ve ozon (O3)’dur. 

ABD’nin California eyaletinde yer alan ve iklim bilimi üzerine çalışan Berkeley Earth, şehirlerdeki partikül maddeden kaynaklanan hava kirliliğinin bir günde insanların kaç sigara içmesine yol açtığını hesaplıyor.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) 3 bin şehri inceleyerek ve Berkeley Earth’ün hesaplamasını kullanarak hava kirliliğini ortaya seren “dünya sigara haritasını” ortaya çıkardı.

Hava kirliliği PM2.5 olarak adlandırılan parçacıkları solumak zorunda kaldığımız için zararlı.

Bu parçacıklar akciğer kanseri ya da astım gibi hastalıklara yol açabiliyor.

Eğer belli bir alan içinde 2,5 mikrometreden daha küçük parçacıklar varsa bunlar özellikle akciğere nüfuz edebildiği için daha da tehlikeli oluyor.

WHO’ya göre 25 μg/m3 (bir metreküp içinde 25 mikrogram) ölçüsünden daha fazla oranda hava kirliliği sağlımız için zararlı.

Berkeley Earth ise 21.6 μg/m3 ölçüsünde parçacık solumanın sağlık açısından bir sigarayla eşdeğer zarara yol açtığını hesaplıyor.

Tavsiye edilen PM 2.5 seviyesi ise 10 μg/m3.

Dünyada 693 yer zararlı eşiğin üzerinde bir hava kirliliği tehlikesiyle karşı karşıya.

Mesela Hindistan’ın başkenti Yeni Delhi’de görülen son hava kirliliği seviyesi yüzünden 19 milyon kişi günde istemeyerek 44 sigara içmiş oldu.

Bu da sağlık açısından iki paket sigara olarak görülebilecek tehlikeli sınırın üstünde bir rakam.

WHO’nun son hesaplamalarına göre dünyada bir yıl içinde üç milyondan fazla kişi hava kirliliğine bağlı sebeplerden hayatını kaybediyor.

WHO’nun hesaplamalarına göre İran’ın Zabol kenti günde 10 sigarayla hava kirliliği açısından en tehlikeli şehir.

Ancak şehirlerdeki hava kirlilik oranları anlık olarak değişebiliyor.

Hesaplamadaki 3 bin şehirden üçte birinden daha azı olması gereken hava kirliliği sınırları içinde.

Hindistan ve Çin hava kirliliği açısından en kötü koşullara sahip ülkeler arasında

Havadaki partikül maddeyi en fazla dizel araçlar, kömür kazanlarındaki açık fanlar ve içindeki kükürtdioksit oranı fazla kömürlerden kaynaklanıyor.