Ziya GÜNEY

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın yayınladığı Yeni ÇED yönetmeliği 25.11.2014 tarihli  Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi..

Son olarak  03.10.2013 de yayınlanan yönetmelik de yürürlükten kaldırıldı. Böylece ilk defa 1993 yılında yayınlanan ÇED yönetmeliğinde aradan geçen süre içerisinde  7’nci  defa  büyük değişiklik yapılmış oldu.

Yönetmelikte o tarihten bu yana 10 defa daha  küçük çaplı değişiklikler yapılmıştı. 

Öncelikle ÇED in ne olduğu hakkında kısa bilgi verelim.. ÇED belirli bir proje veya gelişmenin, çevre üzerindeki önemli etkilerinin belirlendiği bir süreçtir.

Bu süreç, kendi başına bir karar verme süreci değildir;  karar verme süreci ile birlikte gelişen ve onu destekleyen bir süreçtir. Yeni proje ve gelişmelerin çevreye olabilecek sürekli veya geçici potansiyel etkilerinin sosyal sonuçlarını ve alternatif çözümlerini de içine alacak şekilde analizi ve değerlendirilmesidir

25.11.2014 günlü Resmi gazetede yayınlanan Yeni yönetmelikle ÇED uygulanacak projelerin listesi de yeniden belirlenerek birçok tesis ve proje Ya ÇED kapsamı dışına çıkarıldı veya ek liste 2 ye alınarak yereldeki komisyonun vereceği ÇED gereklidir veya gereksizdir kararına bırakıldı..

Şayet komisyon ek liste 2 de yer alan tesis ve projelere ÇED gereksiz diye karar verirse bu proje ve tesisler ÇED siz yapılabilecek. Ancak komisyonun ÇED gereklidir diye karar verdiği tesis ve projeler bakanlığa gönderilecek..

Görüyoruz ki yeni yönetmelikte bir taraftan ÇED yapılması gereken ve ek 1 deki listede yer alan tesis ve projelerin kapasiteleri eski yönetmeliğe göre yükseltilerek bir bölümü ÇED dışına çıkarılmış bir bölümü de ek liste 2 ye dahil edilerek öncelikle İllerdeki Çevre Müdürlüklerinde kurulan ve her türlü siyasi etkilere açık olan  komisyonlara bırakılmıştır..

Bunlar arasında ,500  adedin üzerindeki konut  projeleri,   golf projeleri, 50 bin metrekare üzerindeki kapalı inşaat alanı bulunan AVM ler de  bulunuyor.. Bu demek oluyor ki 500 adede kadar konut projeleri, kapalı alanı 50 bin  m2 nin altındaki AVM ler ÇED dışında kalmaktadırlar..

Esik yönetmelikte ÇED’e tabi yatırımlar listesinde yer alan ‘Şehirlerarası demiryolu hatları’ yeni yönetmelikte ek liste 2 de ‘100 kilometreye kadar demiryolu hatları’ şeklinde yer aldı. Başka bir ifade ile daha önce tüm demiryolu hatları ÇED’e tabi iken yeni dönemde 100 kilometrenin altındaki demiryolu hatları için illerdeki ÇED komisyonu gerekli veya değildir  kararı verebilecek..

Kurulu gücü 1-10 MW olan hidroelektrik santaller ve güneş enerji santralleri ile kurulu gücü 10-50 MW arasındaki  rüzgar santralleri de  ek 2 listede yer almış olup bunlar için ÇED in gerekli olup olmadığına yine İllerdeki ÇED komisyonları karar verecek..ve  ÇED gereklidir kararı verilirse ÇED dosyası onay için bakanlığa gönderilecek..

Kent içi ulaşımda tramvay, metro, hafif raylı sistem projeleri de ek 2 listede yer almakta  olup ÇED’in  gerekli olup olmadığı il çevre müdürlüğündeki komisyonda karar verilecek..

Bizim yukarıya ancak bir bölümünü aldığımız örnekler de gösteriyor ki birçok tesis ve proje için ( ek liste 2 ) ÇED kararı önce her türlü siyasi etkilere açık illerdeki Komisyonlar tarafından verilecek ve daha sonra da yine siyasetin ağırlıklı olarak etkisinin bulunduğu Bakanlığa gönderilecektir.

İlgililer yetkililer her ne kadar bu konudaki AB standartlarının yeni yönetmelikte büyük ölçüde yer aldığını ifade etseler de bizim ülkemizde birçok konuda olduğu gibi bu konuda da uygulamada çevrenin korunması adına önemli sorunlarla karşılaşacağımızı   düşünüyoruz..

Bugüne kadar çevre konusunda yaşadığımız sorunlar  bunun açık bir göstergesi değilmidir?